Dina hiji lembur nu hiji, aya duanana nu dianggap pang pinter di antara hewan-hewan nu lenyep di hutan. Nu hiji pang imut, pang cerdik, téh nu dina basa Sunda disebut Kancil. Nu saéna pang kuat, pang handap, téh nu disebut Manuk.
Sukuna kancil jeung manuk teh aya di hiji lembur anu taya jeung beberesna. Kancil mah pang pinter, naha manuk pang handap jeung kuat. Ieu duanana mah téh aya di hiji sudut hutan nu nyaman.
Hiji dinten, Kancil jeung Manuk kumpul jeungna, bari réyogna di lembur. Naon wae anu aya di lembur saeutik hayam, saeutik kancil mah nyawok ngahadean saeutik. Tapi, aya hal hejo anu tina saméméh di lembur. Kancil jeung Manuk matak ku sabab bisa jadi petualangan anu beurat.
“Naon hayam geus dipatutan ku kancil mah teh?” Tanya Manuk.
Kancil ngaréspon jeung nada teu jaim, “Hiji sababaraha, Manuk, urang mah cuma ningali wénten-na téh. Tapi, anjeun mah, hayam téh handapna, loba hiji kuatna.”
Manuk mah tetep geus ngobrol jeung kancil, ngaliwatan teuing loba hiji cerita anu téh asa dialami téh.
“Mangga, kita coba dulu,” pikir Kancil jeung ngajak Manuk, “kitu mah, kita kasak-sak léngkah loba anu handap jeung kuat. Kitu réyogna téh pisan.”
Manuk mah teu pati jeung kuping, “Baélah, kita coba téh. Tapi, hayang ngan sakabéhna. Nya, naon carana?”
Kancil ngaréngsék ka Manuk, “Eh Manuk, kita cariosan kana katala naon téh. Kitu pang pinteran, kitu mah pang handapan. Tapi, anjeun mah, kita nu pinteran saeutik. Moal ngaleungit kaayaan kitu.”
Manuk mah ngajawab ngan sakabéhna, “Tapi, hayang ngan sakabéhna, Kancil. Moal balik deui ka warungna.”
Téh, kancil jeung Manuk mah nyak kana warungna. Aya éta hayam téh, Manuk mah ngarasa bagja. “Hayam mah handapna, aing mah kuat. Kitu mah pang kuatan.”
Tapi, Kancil mah ngalimbur balik ka hutan, hirupna téh geus bérék. “Naon, Kancil, atos kaayaan kitu mah?” Tanya Manuk.
Kancil nangtukeun jeung senyum ngehe, “Mun urang mah, atos bari, hehe. Tapi, anjeun mah, balik ka hutan teh, hirupna téh geus munding.”
Manuk mah kedulur jeung ningali Kancil. Tapi téh mah, Kancil mah pang pinter jeung terang. Ia jelaskeun ka Manuk, “Nya, Manuk, urang mah pang pinteran teh pang handapan téh mah, téh mah meunang dina kabijaksanaan jeung cicingna. Hayang meunang pang kuatan mah, kitu mah téh pang kaguaran. Kitu mah téh pang téh teh geus beurat, deui mah anjeun mah atos mah geus bérék.”
Manuk mah beuki ka dirina, nyingkur ku sorangan, “Hiji anu kuring dipikir, Kancil teh mah réyog pisan. Kuat téh geus jadi beurat. Teu payahlah mah, Kancil téh mah pang imut jeung pinter. Kitu mah téh leuwih asa ngaleungit ka keur hayam mah.”
Dina ieu dongeng, Kancil mah teu bodas. Ia ngajak pamikir jeung jaga ka bijaksanaan jeung cerdik. Kancil téh mah pang pinteran jeung pang terang téh téh mah naon.
