Dina hiji lembur nu nyaman di nagara Sunda, aya hiji kancil nu pinter jeung terang. Kancil téh pang imut tur pang darwasa, hirupna téh nu ngalakukeun kabudayaan. Tapi, ka nu sayogi, téh ogé pangsalaksa. Ngaranna si Kancil.
Di saukur nagara Sunda, aya hiji buaya nu gé asa handapna di lembur. Buaya téh pang salaksa jeung pang darwasa, hirupna téh ngalakukeun pangagegean. Ngaranna si Buaya.
Suatu dinten, Kancil jeung Buaya kumpul jeung na dihiji lembur nu rumpak, haturan nagara Sunda. Rumpak téh pang bagja, réyogna téh tiupan tiupan angklung, sareng kembang api sorangan di awan. Kancil jeung Buaya ngarumpak taneuh di hiji pojokan lembur, tingali kabagjaan anu dirasakeun ku para wargi.
Saat nempatkeun sorangan, Kancil ngalirana ka Buaya, “Hei Buaya, kitu téh réyogna bagja, tapi kumaha kitu anjeun lebet-ébet teh ka bagjaan. Teu boga sifat-sifat nu tulus jeung réh teh.”
Buaya rékon jeung cekap nyerobot dina ati, “Lah, kumaha anjeun mah bisa nu geus diheran-herankeun ku wargi. Aing mah pang darwasa, pang salaksa, téh mah maksa. Sia-sia anjeun, Kancil pang imut.”
Kancil téh ngagambar kabawa ku sabab keur tulus. Ia gering ti tempat Buaya jeung nyebar sorangan ka lembur nu liwat. Dina waktu anu saéh, buaya mah bener-bener ngaréncang balik ka geringna. Tapi, Kancil téh bener-bener pinter.
Kancil ngajak ka Buaya, “Eh Buaya, kitu téh mah lembur kita téh réyog téh pisan, tapi kamana kitu anjeun? Buaya téh anjeun mah, nu pang darwasa pang salaksa, téh mah kawas.”
Buaya ngaharita beulah Kancil, “Téh sia-sia anjeun, Kancil. Tapi sia-sia ogé kitu, kitu téh mah pang darwasa pang salaksa. Tapi anjeun mah pang imut.”
Kancil mah ngatog nahan sabar. “Lah, Buaya, moal baé teh, kitu mah téh sia-sia teh. Lain kali, anjeun pikir-pikirkeun ka nu laen. Tapi téh anjeun mah, moal baé.”
Buaya mah boga ati régah, tapi téh geus kawas. “Eh, Kancil, anjeun mah pinter jeung pamikir. Mangga, kitu réyog mah tara liwat, tapi hirup téh geus réyog teh.”
Kancil mah ngaléngkah sareng réyog téh, ngahampuraan ka Buaya, “Tapi Buaya, urang réyogna teh dumasar ka sifat-sifat nu tulus jeung réh. Naon ka kitu anjeun, Buaya pang darwasa pang salaksa?”
Buaya mah ngajawab, “Lah, urang mah pang darwasa pang salaksa, hirup mah pang salaksa.”
Dina waktu anu saéh, kancil téh mah jadi panutan ku wargi. Buaya mah lumpat deui ka lemburna, hirupna téh geus dipayun, ngan ukur kumaha hirup téh.
Jadi, téh mah dina sababaraha waktos mah, nu matak jadi tahu, kancil téh pinter jeung puguh. Kabagiannana téh, keur nglakukeun kabudayaan sareng sifat-sifat nu tulus jeung réh.
